Poprawna polszczyzna
Posługiwanie się poprawną polszczyzną
jest naszym obowiązkiem,
dlatego każdy z nas musi dbać o czystość i poprawność
języka.
Poniżej przedstawiam wyrazy i wyrażenie, które niejednokrotnie sprawiają nam wiele problemów.
Gram czy gramów
Często można usłyszeć, że ktoś kupił czegoś np. 100 gram. Tę pomyłkę usłyszeć można zarówno w sklepie, jak i w mediach - radiu czy telewizji - niestety. Gram to mianownik l. poj. - podobnie jak kilogram. Notabene, nikt nie ma problemu z odmianą kilogramów, bo przecież nie powiemy: Kupiłam 10 kilogram ziemniaków, tylko kupiłam 10 kilogramów ziemniaków. Tak samo jest z gramami. Zatem poprawnie powiemy - Kupiłam 300 gramów orzechów.
Na Węgry czy do Węgier
Pomimo że jadąc do jakiegoś państwa najczęściej stosujemy
przyimek do (np. do Polski, do Niemiec, do Anglii), to w tym
przypadku napiszemy i powiemy na Węgry
i to jest jedyna poprawna forma.Na Litwę czy do Litwy
W przypadku tego państwa możemy zarówno jechać
na Litwę jak i do Litwy, choć forma do Litwy jest
rzadziej używana.Meczy czy meczów
Jedyną poprawną formą dopełniacza tego wyrazu jest forma meczów.
Wziąść czy wziąć
Pomimo, że w tym wyrazie nie występuje głoska "ś" często
przez wielu jest wymawiana,
a nawet zapisywana, i tym samym pojawia nam się nowe,
ale błędne słowo wziąść. Pamiętajmy - mówimy i piszemy wziąć.Oryginalny czy orginalny
Jedynie poprawna forma to oryginalny - wyraz ten czytać możemy jednak w dwojaki sposób - zarówno oryginalny, jak i orginalny.
Bynajmniej
Wyraz często używany przez nas, ale niestety w złym znaczeniu.
Bynajmniej to tyle, co: "wcale, nigdy nie",
a nie mylone przez nas "przynajmniej".
Zdanie: Ola nie kupi chleba, bynajmniej tak powiedziała jest niepoprawne.Pieszo czy na pieszo
Zdecydowanie powiemy, że dziewczynka idzie pieszo/piechotą ze szkoły, a nie na pieszo.
Pomarańcza czy pomarańczę
Pomarańcza jest rodzaju żeńskiego.
Mówienie: Zjem pomarańcza jest błędne.
Dlatego też pamiętajmy, że jeśli jemy jedną sztukę,
to mówimy: Zjem (tę) pomarańczę.But czy buta
Problem dotyczy biernika (kogo? co?).
Powszechne jest mówienie: Zawiązałem buta.
Jest to błędne. Należy mówić: Wiążę (kogo? co?) but, jem kotlet,
podlewam kaktus, piekę tort.
Natomiast przy przeczeniu zmienia się przypadek i biernik przechodzi
w dopełniacz (kogo? czego?). Wtedy jest: nie wiążę (kogo? czego?) buta,
nie jem kotleta, nie podlewam kaktusa, nie piekę tortu (a nie torta!).W każdym bądź razie czy w każdym razie
Jest to typowy przykład połączenia w całość
elementów należących do dwóch
różnych związków wyrazowych. W tym wypadku są to
"w każdym razie" oraz "bądź co bądź".
Poprawnie powiemy: W każdym razie to nie był najlepszy film.Dlatego bo czy bo
Należy mówić albo "dlatego, że", albo "bo",
gdyż są to wyrażenia równoznaczne.
Jeśli używamy słów "dlatego, bo", to brzmi to mniej więcej tak,
jak ktoś powiedziałby:
Sądzę, iż, uważam, że człowiek to cudowne stworzenie.
Jest to tzw. masło maślan, które potocznie okresla pleonazmy(jedna część wypowiedzi zawiera te same treści, które występują w drugiej części.). Często popełnianym w tym zakresie błędami
są też: cofnąć do tyłu, w miesiącu kwietniu, autentyczne fakty, tylko i wyłącznie, w dniu dzisiejszym.Zdecydowanie wysyłamy coś lub dzwonimy na numer, a nie pod numer.
W cudzysłowiu czy cudzysłowie
Najczęściej słyszymy (niestety nie mniej często także w tv, radiu)
błędną odmianę tego wyrazu - "w cudzysłowiu". Absolutnie tak nie mówimy! Poprawna forma to "w cudzysłowie".Ubrać swetr czy ubrać się w sweter
Po pierwsze nie ubrać coś, tylko ubrać się w coś, po drugie nie swetr, tylko sweter. Reasumując - poprawna forma to ubrać się w sweter lub włożyć (założyć) sweter.
Najmniejsza linia oporu czy linia najmniejszego oporu
Poprawnie jest: iść po linii najmniejszego oporu.
To opór jest najmniejszy, a nie linia.
Idziemy po linii oporu, który jest najmniejszy.Luty czy lutego
Zarówno w piśmie jak i w mowie błędne będzie wyrażenie: Jest 3 luty 2008 r. Powinno być lutego. Dlaczego? Ponieważ w domyśle mówi się, że jest trzeci dzień lutego 2008 roku.
Ta zasada dotyczy oczywiście wszystkich nazw miesięcy.Wyłączam czy wyłanczam
Co to takiego: tkwi w ścianie i używa się tego, by w pokoju było jasno?
Jest to włącznik/wyłącznik światła.
Skąd więc wzięła się forma "włanczam"?
To nie włancznik, tylko włącznik, a więc włączam i wyłączam.Pisać coś z dużej litery czy pisać coś wielką literą
Poprawną formą w tym przypadku jest pisać wielką literą.
Proszę panią czy proszę pani
Proszę panią do tańca lub o coś, jak najbardziej jest poprawne.
Ale gdy chcemy zwrócić na siebie uwagę pewnej pani,
mówimy do niej "proszę pani".A więc
Nie zaczynamy zdania od "A więc/więc". Spójnik "więc"
jest zarezerwowany
dla zdania podrzędnego wynikowego, trudno zatem,
by wynik był przed przyczyną.
Jeśli już musimy używać czegoś podobnego,
lepiej jest zastosować zwrot "zatem".Półtora czy półtorej
Jeśli rzeczownik jest rodzaju męskiego lub nijakiego, mówimy półtora,
np. półtora jabłka, półtora banana. Jeśli rodzaju żeńskiego,
półtorej - półtorej godziny, półtorej szklanki mąki.Właściwą formą jest McDonalda, dlatego poprawnie powiemy: Jadę do McDonalda (nie McDonald'sa). Dzisiaj byłam w McDonaldzie (nie w McDonaldsie).