Księga Sędziów (Sdz) opowiada o dziejach Izraela po udanym podboju Ziemi Obiecanej, czyli Kanaanu. W tym czasie narodem wybranym rządzą tak zwani sędziowie (właściwie pełnią rolę mędrców).Najpierw Sdz opisuje końcowy proces osiedlania się pokoleń Izraela: Judy,  Symeona, Józefa i innych. Teraz rozpoczyna się właściwy schemat według którego stworzona jest Sdz. 1.Izrael zaczyna źle postępować 2.Prorok lub anioł napominają grzeszników 3.Lud nie słucha napomnienia 4.Następuje kara, którą zazwyczaj jest przegrana w walce z ościennymi plemionami lub jakaś klęska żywiołowa. Pierwsza niewierność ma miejsce po śmierci Jozuego - autorytetu, z którym każdy się liczył. To również jest charakterystyczne, że cały cykl zaczyna się od tego, że umiera autorytet (sędzia), a kończy na pojawieniu się nowego autorytetu, który wyprowadza Izrael z nieszczęścia. Tak więc kolejnymi sędziami byli Otniel, Ehud i Szamgar. Kolejną ciekawą postacią była Debora. Ponieważ naród sprzeciwił się Bogu, Ten wydał ich w ręce Kanaanejczyków, których wodzem był Sisera. Wojskiem Izraela, a właściwie pokoleń Zabulona i Neftalego dowodził Barak. Barak pokonał Siserę, jednak ten drugi uciekł z pola bitwy. Podczas ucieczki dostał się do domu Jaeli, żony Chebera Kenity. Ta udawała przyjazną mu osobę, ale w nocy zabiła go i tym samym ostatecznie wyzwoliła Izraelitów spod jarzma Kanaanejczyków. Później znowu Izraelici postępowali źle i zostali zniewoleni przez Madianitów. Wtedy ich przywódcą został Gedeon. Najciekawszym epizodem z jego losów było zwycięstwo nad licznymi wojownikami Madianitów i Amalekitów. Otóż Gedeon w towarzystwie 300 wojowników w nocy okrążył obóz wroga i rozkazał, aby w odpowiedniej chwili każdy zaczął robić ogromny hałas. Kiedy to nastąpiło, Madianici sądzili, że są okrążeni przez ogromne wojsko i uciekli. Później Gedeon dowodząc już całym wojskiem do końca pokonał swoich wrogów. Po Gedeonie nastąpili Abimelek, Tola, Jair, Jefte, Ibsan, Elon i Abdon. Kolejną ważną postacią jest Samson. Był to młodzieniec niezwykłej siły, której źródłem były długie włosy. Bóg obiecał mu, że dopóki ich nie zetnie, będzie mógł korzystać z tej siły. Dzięki temu mógł pobić nękających Izrael Filistynów. Po pewnym czasie Samson ożenił się z Dalilą, która była Filistynką. Dalila jednak namówiona przez swoich rodaków postanowiła dowiedzieć się jaki jest sekret Samsona. Po kilku nieudanych próbach w końcu dochodzi do prawdy, Filistyni ścinają Samsonowi włosy, chwytają go i wtrącają do więzienia. Po jakimś czasie włosy odrastają i Samson prosi, aby mógł wziąć udział w uczcie wydawanej na cześć króla Filistynów. Tamten się zgodził, gdyż chciał, aby Samson, któremu wykłuto oczy zabawiał jego gości. W czasie uczty Samson podszedł do głównego filaru sali, naparł na niego z całej siły i ją zawalił, przez co zabił zgromadzonych w niej gości. Teraz Sdz opisuje proces osiedlania się pokolenia Dana oraz przechodzi do zbrodni mieszkańców Gibea. Było to miasto w pokoleniu Beniamina. Pewnego razu, Lewita z pokolenia Efraima wziął sobie za żonę pewną kobietę. Ta poprosiła go, aby udał się do domu jej ojca, aby ten mógł poznać zięcia. Była to daleka podróż i zeszedł mu na niej cały dzień. Ojcu żony tak bardzo się zięć spodobał, że starał się go zatrzymać u siebie jak najdłużej. W końcu jednak Lewita odmówił dalszego pozostawania u teścia i wraz z żoną i sługą udał się w drogę tuż po obiedzie. W drodze zaskoczyła go noc, a ze miał blisko do Gibea postanowił tam przenocować. Tam znalazł pewnego dobrego człowieka, który pozwolił mu przenocować. Beniaminici jednak dowiedzieli się o przybyszu i chcieli go zabić. Człowiek u którego przebywał Lewita obronił go jednak, tak, że ostatecznie żona przybysza poszła do Beniaminitów. Ci postąpili z nią tak brutalnie, że nad ranem zmarła. Wtedy Lewita udał się do wszystkich pokoleń Izraela, aby opowiedzieć o swojej krzywdzie. Wszyscy tak się poruszyli, że wyruszyli na wojnę przeciwko Beniaminitom. Ci ostatecznie przegrali i zostali prawie zupełnie wytępieni. Pozostało tylko kilkuset. Ponieważ jednak pozostali Izraelici nie chcieli usunąć któregoś pokolenia spośród siebie zostawili ich w spokoju. Księga kończy się na tym, jak Beniaminici porywają dziewczęta z Szilo. Stało się tak dlatego, że wszyscy mężczyźni w Izraelu przysięgli, iż nie dadzą swojej córki za żonę Beniaminicie. Ponieważ to by skutkowało zlikwidowaniem tego pokolenia, postanowiono, że owi porwą dziewczęta, które przebywały w Szilo, gdzie odbywało się święto pańskie. Wtedy ich ojcowie nie złamaliby przysięgi, bo nie zgodziliby się na darowanie córek Beniaminitom, a znowuż ci nie znikli
z kręgów Izraela.

     Księga  Sędziów wprowadza nas w zupełnie owe czasy

i zdaje się przerywać dotychczasowe continuum zdarzeń. Księga dokonuje olbrzymiego przeskoku historycznego, gdyż następują czasy gdzie zanikła religia jahwistyczna: Nastało inne pokolenie, które nie znało Pana, ani też tego, co uczynił dla Izraela. (por. Sdz 2,100).

1. W Księdze nie ma jednej wiodącej osoby, stąd sposób przekazu nie jest jednorodny.
2. Historia przekazana jest jako seria bardzo luźno powiązanych wydarzeń, które dzieją się w różnych miejscach i dotyczą różnych pokoleń Izraela. Treść stanowią bohaterskie wydarzenia skupione na indywiduum (jeden człowiek przypisany do jednego konkretnego wydarzenia).
3. Nie ma mowy o Izraelu jako narodzie, jest mowa tylko o poszczególnych pokoleniach.
4. Brak władzy centralnej i autorytetu który jednoczyłby plemiona; Izraelici nie mieli poczucia bycia jednym narodem. Skutkiem tego jest fakt, że poszczególne pokolenia nie walczyły w jedności.
5. Każdorazowa akcja posiada obszar limitowany do jednego pokolenia. W centrum akcji staje wyzwoliciel, który po wypełnieniu misji niknie ze sceny, np: Gedeon, Jefte, Debore, Barak, Samson.

Historia w Księdze przedstawiona jest na fundamencie sześciu stałych punktów:

1. Opis faktu grzechu,
2. Uciemiężenie jako reakcja Jahwe na opuszczenie,
3. Wołanie do Jahwe z prośbą o pomoc,
4. Odpowiedź Jahwe, czyli wzbudzenie wybawiciela,
5. Sromotne poniżenie nieprzyjaciela,
6. Spokojna sytuacja w kraju

Powyższy sposób przedstawienia historii nosi nazwę literacko-teologicznego.
Autor Księgi dzieli Sędziów na dwa gatunki:

1. Sędzia większy - pojawia się jako wybawiciel. Postać ta zostaje wprowadzona słowami: Pan wzbudził im wybawiciela, czyli pojawia się w kontekście militarnym. Jego sławetne czyny znajdują swój obszerny opis w Księdze. Brak jednak stwierdzenia, że sądził on Izraela. Nazywano go większym bo dokonał w historii jakiegoś konkretnego czynu bohaterskiego.
2. Sędzia mniejszy - pojawia się nie w kontekście nie militarnym. Zostaje wprowadzony na scenę słowami: ...po nim nastąpił... Sędzia ten sądził Izraela przez cztery lata. Księga opisuje jego życie, śmierć i pochówek.

Księga Sędziów wzięła swą nazwę od tzw. "sędziów", czyli przywódców ludu sprawujących urząd rozjemczy nad pokoleniami izraelskimi w czasie obejmującym okres historii Żydów od Jozuego do Samuela. Jest to okres rozciągający się od wejścia Izraelitów do Ziemi Obiecanej aż do powstania monarchii, czyli od XIII do XI w. p.n.e.

 

Instytucja sędziego z podobnym jak w Izraelu zakresem władzy była znana i wśród innych ludów. W narodzie izraelskim jednak, w chwilach krytycznych, sędziowie zdobywali autorytet wodzów. Zapewne każde plemię izraelskie wyłaniało wówczas spośród siebie jakiś autorytet rozjemczy, ale niektórzy sędziowie cieszyli się uznaniem kilku plemion. Niewątpliwie powagę swoją zawdzięczali oni swoim wyjątkowym właściwościom charakteru i uzdolnieniom, zwłaszcza odwadze i sile fizycznej, ale tajemnica ich powodzenia tkwiła w otrzymanych przez Boga charyzmatach. To Duch Pana zstępował na nich i działając w nich kierował ich czynami aż do osiągnięcia zamierzonego celu.

Księga Sędziów ukazuje sylwetki jednej kobiety i dwunastu mężczyzn, pełniących funkcję sędziego w różnych okresach czasu i zazwyczaj na ograniczonym terenie. Autorytet żadnej z tych postaci nie jest choćby zbliżony do autorytetu takich przywódców całego narodu izraelskiego jak Mojżesz czy Jozue. Zasięg władzy sędziów i ich możliwości oddziaływania na lud izraelski były ograniczone. Zazwyczaj dotyczyły tylko jednego, lub co najwyżej kilku plemion.

 

Autor

 

Autor Księgi Sędziów jest nieznany. Najprawdopodobniej żył on w czasach królewskich, uporządkowanych i spokojnych, a więc za czasów Dawida lub Salomona. Wskazuje na to jego wypowiedź, powtórzona w Księdze kilkakrotnie, m.in. w 17 r. 6 w. i 21 r. 25 w.:

"...za dni owych nie było króla w Izraelu i każdy czynił to, co było słuszne w jego oczach."

 

Temat

           

"UPADEK I WYZWOLNIENIE" - tak najkrócej można zdefiniować temat Księgi Sędziów. 

1)         Odstępstwo od Boga prowadzi do upadku człowieka i całego narodu.

2)         Pełne zdumiewającego miłosierdzia działanie Boga przynosi ocalenie.

To główne prawdy, które poznajemy, studiując Księgę Sędziów.

 

Lud izraelski wkroczył do Ziemi Obiecanej z wielkimi nadziejami i z ogromnymi oczekiwaniami co do - wydawałoby się - chwalebnej przyszłości. I nasze oczekiwania, obserwatorów czterdziestoletnich zmagań Izraelitów na pustyni, idą w tym kierunku, że teraz, po latach niepowodzeń, ale też i po doświadczeniu wielu potężnych, cudownych dzieł Bożych, lud izraelski zazna pokoju i będzie prowadził życie cechujące się wysokim poziomem moralności, kultury, a przede wszystkim wysokim poziomem duchowości, bogobojności.   Niestety, Izraelici zawodzili Boga, upadali i w efekcie ponosili klęskę za klęską. Ich powodzenie zależało wyłącznie od wierności wobec Pana.

 

Bóg dał Izraelowi Ziemię Kanaan jako wieczne dziedzictwo i dlatego obowiązkiem Izraela było bronić tych posiadłości za wszelką cenę, bronić nie tylko przed wrogami ościennymi, ale i przed największym wrogiem wewnętrznym - bałwochwalstwem. Tolerowanie kultu cudzych bogów na ziemi danej Izraelitom przez jedynego prawdziwego, żywego Boga, było bluźnierstwem.

 

Główne przesłanie

 

Księga Sędziów formułuje filozofię historii, widzianą z Bożej perspektywy, z Bożego punktu widzenia. Można ją zdefiniować słowami wyjętymi z Biblii, z Księgi Przypowieści, gdzie w 34 wierszu rozdziału 14 czytamy: "Sprawiedliwość wywyższa naród, a czyn haniebny narody pomniejsza".

 

Po śmierci Jozuego nie było wśród Izraelitów przywódcy, który by mógł zastąpić Jozuego tak, jak Jozue zastąpił Mojżesza. Nastąpił okres teokracji. Ludem izraelskim pragnął kierować bezpośrednio sam Bóg. Izraelici odwrócili się jednak od Boga, niewidzialnego Wodza! Stąd czytamy w księdze kilkakrotne bolesne stwierdzenie:

"...za dni owych nie było króla w Izraelu i każdy czynił to, co było słuszne w jego oczach."

 

Zamiast ciągłego, stopniowego rozwoju, następowała uporczywa, niszcząca degradacja narodu. Ciągle powtarzały się upadki, wynikające z odstępstwa i mimo, że Bóg ze swego miłosierdzia podnosił i ratował lud, degradacja Izraela postępowała, ciągle i ciągle.

 

Możemy dostrzec w losach Izraela jak gdyby koło historii, z powtarzającymi się wydarzeniami, następującymi po sobie z żelazną konsekwencją.

 

Na początku widzimy naród żyjący zgodnie z Bożymi poleceniami, słuchający Bożego głosu
i postępujący zgodnie z Bożą wolą.

 

Potem w czynach ludu pojawia się zło. Ludzie zapominają o Bogu.

 

Każdy czyni to, co uważa za słuszne. Goni za tym, co wydaje się sprawiać mu przyjemność. To prowadzi do zniewolenia. Następują kryzysy społeczne i polityczne, powstania i wojny. Nadchodzi niewola, całkowity upadek, poniżenie.

 

Wtedy naród zaczyna na powrót wołać do Boga. Poniżony, upodlony zwraca się ku Bogu. Pokutuje. Bóg wzbudza wśród ludu obrońcę, sędziego. W efekcie jego działania następuje wyzwolenie. Obdarzony charyzmatami przywódca pokonuje wrogów.

 

Oswobodzony i przebudzony naród słucha głosu Boga. Żyje przez jakiś czas zgodnie z Bożymi poleceniami. Ale wkrótce w postępowaniu ludzi pojawia się zło. Ludzie zapominają o Bogu. Zaczynają postępować według swoich, egoistycznych pobudek. To powoduje, że stają się niewolnikami swoich pragnień i żądz. Nie liczą się z pragnieniami innych. Następują niepokoje
i kryzysy. Wybuchają wojny. Całe narody upadają, dostają się do niewoli, zostają upokorzone i poniżone. Wtedy zaczynają znowu szukać Boga, wołają do Niego, okazują skruchę...

Tak toczy się historia. Nie tylko historia Izraela. Nie tylko historia innych narodów o których pisze Biblia. Taką prawidłowość dostrzegamy w ogóle w historii ludzkości.

 

I nasz naród nie jest tu wyjątkiem. Powtarzają się w naszej trudnej polskiej historii te same błędy. Oddaje to znane przysłowie: "historia lubi się powtarzać". Jeśli przeanalizujemy historię naszego narodu głębiej, zauważymy w niej te same mechanizmy, które determinowały historię narodów biblijnych, zgodnie z tym jak ukazuje to Księga Sędziów.

 

Wielki starotestamentowy prorok Izajasz także ukazuje Boże spojrzenie na historię, definiuje filozofię historii tak, jak widzi ją Bóg. Izajasz wyróżnia trzy główne etapy historii narodów, trzy kroki prowadzące do upadku.

 

1) Najpierw następuje odstępstwo - duchowe oddalenie się od Boga.

2) Powoduje to moralną degradację, upadek kultury i gospodarki całego kraju.

3) W efekcie kształtuje się polityczna anarchia, następuje ostateczna klęska, popadnięcie w niewolę, utrata niepodległości, a nawet unicestwienie państwowości i tożsamości narodowej.

 

W historii wielu narodów, i starożytnych i nowożytnych, w historii narodów nam współczesnych, a także w naszej, polskiej historii, możemy dostrzec potwierdzenie tej prawidłowości.

 

Początkiem upadku człowieka i całych narodów jest odstępstwo, oddalenie się od Boga. Powrót do Boga jest jedynym ratunkiem, jedyną nadzieją na ocalenie.

 

 

Struktura Księgi Sędziów

 

 I. Wprowadzenie w epokę sędziów.                              rozdziały 1 i 2

   1. Opis sytuacji po śmierci Jozuego.                                        

   2. Pierwszy opis "cyklu historycznego" epoki sędziów.

 

II. Obrazy z dziejów sędziów.                                             rozdziały 3 - 16

 Pierwsze odstępstwo: pobici przez króla Mezopotamii, uwolnieni dzięki

                                          Otnielowi.                                    r.   3, 1 - 11

 Drugie odstępstwo:       pobici przez Moabitów, uwolnieni dzięki Ehudowi

                                          i Szamgarowi.                            r.   3, 12 - 31

 Trzecie odstępstwo:     pobici przez Jabina, króla Kanaanu, uwolnieni

                                          dzięki Deborze i Barakowi.                  r.   4, 1- 5, 31

Czwarte odstępstwo:    pobici przez Madianitów, uwolnieni dzięki Gedeonowi.

                                                                                                r.   6, 1 - 8, 32

Piąte odstępstwo:          wojna domowa, uwolnienie dzięki Abimelekowi, Toli,

                                         i Jairowi.                                       r.   8, 33 - 10, 5

Szóste odstępstwo:      pobici przez Filistyńczyków i Ammonitów, uwolnieni 

                                          dzięki Jefte, Ibsanowi, Elonowi, Abdonowi.

                                                                                                r.   10, 6 - 12, 15

Siódme odstępstwo:     pobici przez Filistyńczyków, częściowo uwolnieni

                                         dzięki Samsonowi.                     r.   13 - 16

 

 

III. Skutki panowania sędziów:                                         r.   17   -   21

 1. Odstępstwo religijne ( świątynia)                             r. 17 i 18

 2. Upadek moralny           ( rodzina )                             r.   19

 3. Anarchia polityczna    ( naród )                                r. 20 i 21

2009-11-03 Heroiczna historia okresu sędziów
ks. Tomasz Jelonek

Jest to fragment książki Księgi historyczne Starego Testamentu :. Wydawnictwa WAM

Księga Sędziów przedstawia heroiczną historię Izraela w cza­sach po śmierci Jozuego. Okres ten nazywamy okresem sędziów ze względu na instytucję, która jest dla tego okresu charaktery­styczna. Sędziami byli ludzie, którzy wykazali się w walce o wy­zwolenie, albo których Bóg w tej walce wsławił i którzy potem sprawowali sądy, czyli rządzili w Izraelu.

Sądzenie i rządzenie
Dziś rozróżniamy władzę ustawodawczą, wykonawczą i są­downiczą. W czasach, o których mówimy, rządzenie sprowadza­ło się do przywództwa wojskowego i do rozstrzygania sporów. Prawo bowiem było tradycyjne i nie wymagało specjalnej władzy stanowiącej czy nowelizującej przepisy. Gospodarka należała do patriarchalnie ukonstytuowanej rodziny, która była w dużej mie­rze samowystarczalna, a ewentualna wymiana nie potrzebowała specjalnego ministerstwa. Tak więc funkcje dzisiejszych rządów czy rad ministrów nie wymagały odrębnej organizacji. Pozostały spory, które musiał rozstrzygać ten, kogo obie strony darzyły au­torytetem. Rządy więc w czasie pokoju sprowadzały się do sądze­nia. Rządzić i sądzić oznaczało to samo. W okresie od śmierci Jo­zuego aż do czasów królewskich sędziowie przewodzili ludowi.
Najczęściej byli to ludzie, którzy najpierw wsławili się w wal­ce. Wybawiciel z rąk nieprzyjacielskich był jakby przez Boga wyznaczony na sędziego. Władza jego pochodziła od Boga, a znakiem tego było odniesione dzięki Bożej pomocy zwycięstwo.

Sędziowie
Księga Sędziów wymienia dwunastu sędziów. Liczba ta jest charakterystyczna i świadczy o zamierzonej konstrukcji Księgi. Dwanaście oznacza pełnię w odniesieniu do ludu, do świętej wspólnoty. Dwanaście było pokoleń izraelskich, dwunastu będzie apostołów.
Oprócz wspomnianych sędziów byli jeszcze dwaj, Heli i Sa­muel, o których mówi Księga Samuela. Sędziów, o których rela­cję znajdujemy w Księdze Sędziów, można podzielić na większych i mniejszych. Podział dotyczy miejsca, jakie poszczególne posta­cie zajmują w Księdze. O sześciu sędziach mamy relacje bardzo krótkie, są to sędziowie mniejsi, o pozostałych sześciu wzmianki są obszerniejsze.

Schemat Księgi
W obecnej swojej postaci Księga Sędziów składa się z trzech części. Część pierwsza (1,1-3,6) opisuje stan polityczny i religijny Izraela po śmierci Jozuego. Część druga (3,7-16,31) przedstawia dzieje poszczególnych sędziów i innych wybitnych postaci. Trzecia część (17,1-21,25) zawiera zaś dwa dodatki, które wykazują, że w Izraelu źle się dzieje. Pierwszy mówi o nadużyciach w kulcie Jahwe, drugi dotyczy zbrodni mieszkańców Gibea i wojny z Beniaminitami.

Sytuacja Izraela
Sytuacja polityczna Izraela charakteryzuje się rozbiciem na poszczególne pokolenia, choć występuje też silne poczucie jedności. Naród nie ma króla, a więc nie ma scentralizowanej władzy zdolnej zapewnić jedność. W dodatkach wyraźnie występuje przypomnienie, że nie ma króla. Jest to wołanie o ustanowienie monarchii.
Izraelici żyją wśród innych narodów, które nie zostały defini­tywnie usunięte z tej ziemi, jak by to sugerowała lektura Księgi Jozuego. O pozostałych narodach i myśli teologicznej, która to pozostanie tłumaczy, czytamy w Księdze Sędziów:
A oto narody, którym Jahwe pozwolił pozostać, aby wystawić przez nie na próbę wszystkich synów Izraelitów, którzy nie do­świadczyli żadnej wojny z Kananejczykami - (a stało się to jedynie ze względu na dobro pokoleń izraelskich, aby je nauczyć sztuki wojennej - te zwłaszcza, które jej przedtem nie poznały): pięciu władców filistyńskich, oraz wszyscy Kananejczycy, Sydończycy i Chiwwici, którzy zamieszkiwali łańcuch gór Libanu. Począw­szy od góry Baal-Hermon aż do wejścia do Chamat. Byli oni prze­znaczeni do wypróbowania Izraelitów, by można było poznać, czy będą strzec przykazań, które Jahwe dał ich przodkom za pośred­nictwem Mojżesza. Mieszkali więc Izraelici wśród Kananejczyków, Chetytów, Amorytów, Peryzzytów, Chiwwitów i Jebuzytów, żenili się z ich córkami i własne swoje córki dawali ich synom za żony, a także służyli ich bogom (Sdz 3,1-6).
Mamy tu wzmiankę o sprawach religijnych. Izraelici nie dbali o odrębność, a nawet służyli obcym bogom. To stało się powo­dem licznych nieszczęść.
O charakterystycznych tendencjach wśród pokoleń izraelskich świadczy drugi ze wspomnianych dodatków do Księgi Sędziów (rozdziały 19-21). Beniaminici dopuścili się zbrodni, a wtedy wszystkie pokolenia zwróciły się przeciw nim, aby wyplenić zło z narodu. Kiedy pobito Beniaminitów i pozostało tylko niewielu mężczyzn, którzy schronili się na pustyni, powstał problem rato­wania pokolenia, aby nie zaginęła jedna gałąź narodu. Ponieważ wojownicy uczynili ślub, że nie dadzą swych córek Beniamini-tom, zapewnili im żony spośród dziewic z Jabesz, które nie brało udziału w wojnie. Reszcie Beniaminitów ułatwiono porwanie żon w czasie święta w Szilo, gdyż w ten sposób można było obejść przysięgę. Nie dali swych córek, ale nie oponowali, by je porwa­no. Wszystko zmierzało do uratowania pokolenia przed zagładą.
Troska o usunięciu zła i solidarność pokoleń to charakterystycz­ne zjawiska występujące w omawianym epizodzie.

Dzieje sędziów
Główną część Księgi stanowi opis dziejów poszczególnych sędziów. Historia i legenda łączą się tu, aby przede wszystkim uwypuklić pouczenie religijne.
Legenda nie jest zaprzeczeniem historii, ale jej uzupełnieniem. O walorze zaś historycznym świadczą żywe opisy, liczne wzmianki chronologiczne i geograficzne. O wierności opisów świadczy zaś podawanie faktów smutnych, które przy retuszowaniu historii łatwo mogłyby zostać pominięte. Jeżeli zostały podane, świadczą, że autor notuje fakty zgodnie z ich rzeczywistym przebiegiem. Badania archeologiczne potwierdzają również wierny opis epoki i faktów.
Księga Sędziów jest zatem heroiczną rapsodią narodu i uka­zuje nam ważny okres dziejów Izraela, okres bohaterskich posta­ci, jakimi byli sędziowie.

Idea religijna
Idea religijna, której służy opowiadanie Księgi Sędziów, jest bardzo prosta i wyraźnie ukazana przez schemat opowiadań o sę­dziach. Każde opowiadanie można ująć następująco: Jeżeli Izra­elici są wierni Bogu, Bóg im błogosławi, ale jeżeli odstępują od Boga, spotyka ich kara. Przed wystąpieniem poszczególnych sę­dziów Izrael zapomina o swoim Bogu, zaczyna czynić to, co było złe w oczach Pana. Z tego powodu rozpalał się gniew Boga, który wydawał Izraelitów w ręce ich wrogów. Prześladowani Izraelici przypominali sobie o Bogu i wołali do Niego. Bóg, widząc na­wrócenie ludu, powoływał wybawcę, któremu towarzyszył w wal­ce, wspierał jego siły i prowadził do zwycięstwa. Po zwycięstwie sędzia sprawował sądy przez pewien czas, a naród żył w spokoju. Następnie cała historia według tego samego schematu powtarza­ła się.
Ujmując w ten sposób dzieje sędziów, Księga stara się ukazać i szczególnie podkreślić skutki odstępstwa i nawrócenia. Niewier­ność pociąga za sobą karę, nawrócenie sprowadza błogosławień­stwo. Cała historia ukazuje opiekę Bożą nad narodem, podkreśla, że wolność narodu i odnowa religijna idą w parze. Wyzwolenie jest dziełem Ducha Jahwe, który opanowuje walczących, wybiera ludzi wprawdzie słabych, ale którzy jednak dzięki pomocy Bożej zwyciężają.

Postacie sędziów

Księga sędziów opowiada o dwunastu sędziach, z których sze­ściu potraktowanych jest wzmiankowo, a o sześciu mamy dłuż­sze opowiadania. Przyjrzymy się krótko poszczególnym posta­ciom.

O t n i e l. Z powodu niewierności Bóg wydał Izraelitów w rę­ce Kuszan-Riszeataima, króla Aram-Naharaim. Gdy Izraelici wzy­wali Boga, posłał im Otniela, który pobił króla ciemięzcę i sprawował sądy przez czterdzieści lat. Liczba lat oznacza długość ży­cia jednego pokolenia. Otniel był synem Kenaza, brata Kaleba.

 

E h u d. Następne opowiadanie dotyczy ucisku spowodowa­nego przez Eglona, króla Moabu, który napadł na Izraelitów wraz z Ammonitami i Amalekitami. Wybawcą został Ehud, sądził on później przez lat osiemdziesiąt.

 

S z a m g a r. O Szamgarze Księga Sędziów podaje jedno zda­nie, z którego dowiadujemy się, że pobił on Filistynów i wybawił Izraela.

D e b o r a i B a r a k. Za czasów sprawowania sądów przez kobietę Deborę Bóg wydał Izraelitów w ręce Jabina, króla Kanaanu, który panował w Hazor. Debora wezwała Baraka z pokole­nia Neftalego, aby wyzwolił Izraela. Barak walczył przeciw Siserze, który był wodzem wojsk Jabina. Sisera ścigany przez Baraka został skrytobójczo zamordowany przez Jaelę, żonę Chebera, co przyczyniło się do wyzwolenia Izraelitów. Zwycięstwo zostało wy­śpiewane przez Deborę i Baraka w hymnie, który sławi wielkie dzieła Boże. Przez czterdzieści lat panował spokój.

 

G e d e o n. Nowe złe uczynki Izraelitów sprowadziły na nich Madianitów, Amalekitów i ludy ze Wschodu. Za sprawą Madianitów kraj wpadł w nędzę i Izraelici wołali do Jahwe.
Bóg powołał Gedeona, który chcąc przekonać się o swym po­wołaniu prosił Boga o znak z runem. Runo było zroszone, gdy wszędzie brakowało rosy, a potem runo było suche, gdy rosa le­żała na ziemi. Gedeon, przekonany o swym powołaniu, zebrał woj­sko. Ponieważ było go wiele, Bóg nakazał większość rozesłać do domów, aby okazała się moc Pana, a nie siła oręża. Ostatecznie przy źródłach rzeki Harod Gedeon wybrał trzystu wojowników i na ich czele przez zaskoczenie pokonał wrogów. Nastał czter­dziestoletni czas pokoju.
Gedeon nie przyjął ofiarowanej mu przez Izraelitów dziedzicz­nej władzy królewskiej, usiłował zaś ją zdobyć Abimelek, syn jed­nej z niewolnic Gedeona, który wymordował siedemdziesięciu sy­nów Gedeona, aby zapewnić sobie panowanie. Ocalał jedynie Jotam, który wystąpił przeciw Abimelekowi. Ostatecznie Abimelek marnie zginął i skończyła się pierwsza, nieudana próba monarchii.

T o l a. Następnym wybawicielem był Tola z pokolenia Issachara. Zmarł po dwudziestu czterech latach sprawowania rządów.

J a i r. Po Toli powstał Jair z Gileadu, który sprawował rządy przez dwadzieścia dwa lata.

J e f t e . Grzechy Izraelitów sprowadziły na nich ucisk ze stro­ny Ammonitów. Do obrony wystąpił Jefte, syn nierządnicy i przy­wódca bandy opryszków. W czasie walk Jefte uczynił ślub, że złoży Bogu w ofierze pierwszą istotę, która po zwycięskim powrocie do domu wyjdzie mu na spotkanie. Ammonici zostali pokonani, a Jefte złożył na ofiarę swoją własną córkę. Potem Jefte przez sześć lat sprawował sądy.

 

I b s a n. Po Jeftem sądy sprawował Ibsan z Betlejem.

E l o n. Dziesięć lat trwało sprawowanie sądów przez Elona z pokolenia Zabulona.

A b d o n. O jeszcze jednym z sędziów wspomina Księga, za­nim przejdzie do dłuższej relacji o Samsonie. Jest to Abdon, syn Hillela z Pireatonu, którego kadencja trwała lat osiem.

S a m s o n. Dzieje Samsona opisane są bardzo obszernie (Tej barwnej postaci poświęcona jest powieść: E. G. Traylor, "Samson", przełoży­ła H. Lubicz-Trawkowska, Warszawa 1994. W historii sztuki, inspirowanej Bi­blią, spotykamy wiele dzieł przedstawiających Samsona w różnych momentach jego burzliwego i tragicznie zakończonego życia. Imponująco przedstawia się postać Samsona, rozrywającego łeb lwa, jako element fontanny, dla której tłem jest Wielka Fontanna w zespole pałacowym Peterhof koło Petersburga). W biblijnym opisie znajdujemy wiele elementów legendarnych, które sprawiają, że dzieje te mają charakter heroiczno-komiczny. Służą jednak pouczeniu religijnemu. Samson, którego narodzenie było nadzwyczajne, gdyż jego matka była niepłodna, był nazirejczykiem, to znaczy człowiekiem ofiarowanym Bogu, który nie mógł spożywać niczego sfermentowanego i strzyc włosów. Samson, do­póki zachowywał te nakazy, posiadał niezwykłą siłę. Jako samot­ny wojownik zadawał ciężkie ciosy Filistynom. Jednak przez swą lekkomyślność i uległość wobec kobiety, której zdradził tajemni­cę swojej siły, został ostrzyżony, stracił wszystko i nie spełnił cał­kowicie pokładanej w nim przez Boga nadziei. Zdradzony przez Dalilę, pojmany i oślepiony, Samson dokonuje jeszcze ostatecznej zemsty, burząc dom, w którym zgromadziła się wielka liczba Filistynów. Sam również ginie pod gruzami. Okres sprawowania rządów przez Samsona trwał dwadzieścia lat.

 

Chronologia
Opisy dziejów poszczególnych sędziów opatrzone są uwaga­mi o długości trwania sądów przez nich sprawowanych. Kiedy zliczymy lata sędziów mniejszych, do których należą Szamgar, Tola, Jair, Ibsan, Elon i Abdon, oraz sędziów większych, którymi są Otniel, Ehud, Barak, Gedeon, Jefte i Samson, otrzymamy czterysta siedem lat.
Chronologia ta jednak nie jest pewna i nie rozstrzyga proble­mu trwania omawianej epoki. Pewne wielkości mogą mieć raczej znaczenie symboliczne, związane z symboliką liczby czterdzie­ści. Ponadto poszczególni sędziowie nie ogarniali swą władzą wszystkich pokoleń, dlatego okresy ich działalności mogą na sie­bie zachodzić. Również pomiędzy tymi okresami mogły upływać lata nie zaliczone żadnemu z sędziów. Dlatego do sumarycznej ilości lat trwania tego heroicznego okresu dziejów Izraela nie możemy mieć zaufania.

Powstanie Księgi
Księga Sędziów zawiera fragmenty bardzo stare. Do najstar­szych fragmentów całego przekazu biblijnego należy pieśń Debory umieszczona w piątym rozdziale Księgi.
Równocześnie spostrzegamy, że przekaz opiera się na różnych tradycjach, różny jest styl poszczególnych opowiadań, a to wszyst­ko świadczy o wielu źródłach, z których powstała ostateczna re­dakcja. Wśród tych źródeł sama Księga wymienia nieznaną nam Księgę wojen Pańskich.
Nie wiemy, kto był redaktorem całości. Tradycja wskazywała na Samuela. O poglądach zbliżonych do niego świadczy zawarta w zasadniczej części Księgi, w odróżnieniu od dodatków, nega­tywna ocena ustroju monarchicznego.
Poszukuje się autora w czasach Saula lub Dawida, ale osta­teczna redakcja wiąże się z późniejszym nurtem deuteronomistycznym. Dlatego nie razi nas wzmianka zawarta w rozdziale osiem­nastym o uprowadzeniu Danitów do niewoli. Nastąpiło to w roku 734, a uprowadził ich Tiglat Pileser. Ostateczna redakcja jest późniejsza.

Znaczenie Księgi

Historia Księgi Sędziów jest przede wszystkim historią reli­gijną napisaną dla religijnego pouczenia. Była dla Izraelitów i jest dla nas księgą przykładów. Główne zaś pouczenie odnosi się do skutków odstępstwa i nawrócenia. Jest więc wezwaniem do wier­ności Bożemu prawu, gdyż ta wierność może jedynie zapewnić dobro narodowi.
Księga ukazuje nam również okres zdobywania ziemi i obro­ny wartości narodowych. Zwycięstwo, jakie ciągle prześladowa­ny Izrael ostateczne odnosi, świadczy o jego prężności. Ta pręż­ność została wspaniale opisana.