Bajka - krótki utwór literacki, który zawiera morał. Może być rymowany o charakterze żartobliwym. Bohaterami bajek najczęściej są zwierzęta, które uosabiają cechy ludzkie. Twórcami bajek są m. in.: Aleksander Fredro, Adam Mickiewicz, Ignacy Krasicki.

Ballada - gatunek mieszany, który zawiera elementy liryki, epiki i dramatu. Wierszowana opowieść o niezwykłych wydarzeniach i bohaterach. Przeważa nastrój niesamowitości i grozy, choć towarzyszy mu także dowcip. Osobą, która opowiada o zdarzeniach jest narrator, wplecione są dialogi. Ballada ma najczęściej budowę stroficzną.

Baśń - fantastyczna opowieść o nieprawdopodobnych postaciach i zdarzeniach, które rozgrywają się w nieokreślonym czasie i miejscu.

Epopeja (epos) - utwór ukazujący dzieje życia legendarnych, częściowo lub całkiem historycznych bohaterów, na tle wydarzeń przełomowych dla danego narodu, lub też opowieść o prapoczątkach tego narodu lub grupy etnicznej. Znane epopeje: Pan Tadeusz, Illiada, Odyseja.

Fraszka - krótki rymowany utwór oparty na zabawnym pomyśle, zakończony sentencją lub zaskakującą puentą. Często ma żartobliwy charakter. Podmiot mówiący we fraszkach jest obserwatorem świata, niekiedy uczestniczy w sytuacji lirycznej. Najbardziej znanym polskim twórcą fraszek jest Jan Kochanowski.

Hymn - uroczysta i podniosła pieśń pochwalna, komponowana na cześć bóstwa, szczególnej osoby, wydarzenia, ojczyzny (kraju), a także idei, np. hymn Jana Kochanowskiego Czego chcesz od nas, Panie?

Legenda - opowieść o historycznych postaciach, zdarzeniach lub miejscach, w której przeplatają się elementy fantastyczne i realistyczne.

Mit - pradawna opowieść nieznanego pochodzenia oparta na starożytnych wierzeniach. Mit próbuje wyjaśnić pochodzenia, naturę i przeznaczenie świata, bogów i człowieka. Mity początkowo przekazywano ustnie, z czasem zostały spisane w wielu wersjach.

Nowela - krótki utwór pisany prozą. Akcja toczy się w określonym czasie i miejscu. Wydarzenia opowiada narrator. Twórcy nowel: Henryk Sienkiewicz (Latarnik, Janko Muzykant), Bolesław Prus (Kamizelka, Katarynka), Maria Konopnicka (Nasza szkapa), Stefan Żeromski (Siłaczka).

Oda - utwór liryczny, który charakteryzuje się wzniosłością, patosem tematu i stylu, sławi ideę, wydarzenie lub czas. Charakteryzuje się melodyjnością i rytmicznością. W literaturze polskiej do najważniejszych twórców ód należeli: Jan Kochanowski, Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki.

Opowiadanie - krótki utwór pisany prozą, przeważnie skupiony na jednym wydarzeniu. Zawiera opisy i komentarze narratora.

Powieść - utwór pisany prozą, w którym występują dialogi, bogate opisy przyrody, wielowątkowość,podział na rozdziały. Narrator jest wszechwiedzący. Wyróżnia się wiele odmian powieści ze względu na tematykę (obyczajowa, społeczna, psychologiczna) oraz perspektywę czasową (historyczna, współczesna, fantastyczna).

Tren - utwór liryczny o charakterze żałobnym poświęcony zmarłej osobie i wyrażały żal oraz smutek z powodu jej odejścia. W liryce polskiej szczególnie znany jest cykl 19 Trenów Jana Kochanowskiego, powstałych po śmierci jego córki Urszulki